Điều trị liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên bằng vật lý trị liệu

Liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên là tình trạng khá phổ biến, ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, các biến chứng như teo cơ, co cứng hoặc méo mặt lâu dài có thể xảy ra. Trong số các phương pháp điều trị, vật lý trị liệu được đánh giá là an toàn, hiệu quả và mang lại nhiều cải thiện rõ rệt. Cùng tìm hiểu kỹ hơn về phương pháp vật lý trị liệu phục hồi chức năng cơ mặt dưới đây.

Liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên

Dây thần kinh số 7 hay dây thần kinh mặt là dây thần kinh đóng vai trò điều khiển các vận động ở vùng cơ mặt. Nhờ có dây thần kinh số 7, con người thực hiện được những biểu hiện, cảm xúc và cảm nhận vị giác vùng lưỡi, tiết nước bọt, nước mắt.

Liệt dây thần kinh số 7 là tình trạng mất hoặc giảm vận động một bên cơ mặt do tổn thương dây thần kinh mặt. Có hai mức độ liệt dây thần kinh số 7 là liệt trung ương và liệt ngoại biên.

• Liệt trung ương là tình trạng người bệnh bị yếu nửa phần dưới của mặt, nhưng vẫn nhắm mắt và cau mày được.
• Liệt ngoại biên là tình trạng phổ biến hơn khiến một nửa bên mặt bị ảnh hưởng, không thể cử động hay thể hiện cảm xúc.

Liệt mặt ngoại biên có nhiều nguyên nhân, nhưng thường gặp nhất là liệt Bell (Bell’s palsy) khi dây thần kinh số 7 bị viêm hoặc phù nề do lạnh, siêu vi. Ngoài ra, zona thần kinh hay chấn thương ở mặt, tai biến mạch máu não cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng liệt ngoại biên.

Biểu hiện lâm sàng cần phục hồi

Biểu hiện của tình trạng liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên có thể nhận biết rất rõ ràng như:

• Khuôn mặt xuất hiện tình trạng mất cân đối như méo miệng, xệ mi
• Mắt không nhắm kín hoàn toàn, không thể cười, thổi hơi
• Cơ mặt co cứng, khó khăn khi thực hiện các cử động liên quan đến bên mặt bị liệt

Biểu hiện nghiêm trọng hơn khi không điều trị kịp thời tình trạng này có thể dẫn tới teo cơ mặt bên bị liệt, ảnh hưởng tới thẩm mỹ và chức năng hoạt động của cơ.

Vai trò của điều trị vật lý trị liệu liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên

Đối với tình trạng liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên, vật lý trị liệu không chỉ là phương pháp hỗ trợ mà còn là hướng điều trị chính, giúp phục hồi chức năng vận động vùng mặt. Có thể kể đến vai trò của phục hồi liệt mặt bằng vật lý trị liệu như sau:

• Kích thích các cơ vùng mặt hoạt động trở lại một cách có kiểm soát và khôi phục vận động cơ mặt trở lại bình thường
• Kích thích điện nhẹ và xoa bóp cơ mặt giúp duy trì độ săn chắc và trương lực cơ, ngăn ngừa hiện tượng cơ bị xẹp, xơ hóa.
• Kích thích dòng điện hay nguồn nhiệt từ đèn hồng ngoại giúp tăng lưu thông tuần hoàn máu cho các cơ ở mặt. Từ đó cung cấp thêm oxy và dưỡng chất để tái tạo bao myelin và phục hồi dẫn truyền thần kinh
• Điều trị liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên kịp thời và đúng cách sẽ rút ngắn thời gian hồi phục, cải thiện thẩm mỹ và hạn chế biến chứng lâu dài.

Phác đồ vật lý trị liệu điều trị liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên

Bước 1: Sử dụng các thiết bị vật lý trị liệu – phục hồi chức năng

Bước đầu tiên trong phác đồ vật lý trị liệu phục hồi chức năng cơ mặt là sử dụng các thiết bị phù hợp nhằm kích thích phục hồi thần kinh, tăng tuần hoàn máu, làm mềm mô và ngăn ngừa teo cơ:

• Điện châm: Tác động dòng điện lên các huyệt vùng mặt như Hợp cốc, Ế phong, Thừa tương… Kích thích từ máy điện châm giúp phục hồi dẫn truyền dây thần kinh số 7, giảm viêm, thư giãn cơ. Lưu ý không tự ý châm cứu khi không có có chuyên môn, không châm cứu vào vùng viêm hay zona.

>> Xem thêm: Hướng dẫn châm cứu liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên

• Điện xung: Kích thích dòng TENS qua các điện cực đặt trên những nhóm cơ ở vùng cơ mặt bị liệt. Máy xung điện điều trị liệt dây VII gây co cơ nhẹ, chống teo cơ và cải thiện chức năng vận động. Điện cực cần đặt đúng vị trí kích thích, không đặt trên vùng viêm hay zona.

• Siêu âm trị liệu: Tác động sóng siêu âm vào vùng trước tai (là đường đi của dây thần kinh số 7). Máy siêu âm tác động kháng viêm, tăng hấp thụ dinh dưỡng tới mô thần kinh. Sử dụng gel và di chuyển đầu dò liên tục tránh gây bỏng, không sử dụng khi người bệnh viêm tai hay có khối u tai.
• Nhiệt trị liệu (chiếu đèn hồng ngoại): Chiếu laser hồng ngoại lên vùng mặt trong 10 – 15 phút trước khi thực hiện các bài tập phục hồi. Chiếu đèn hồng ngoại giúp giãn cơ, tăng lưu thông máu, tạo điều kiện thuận lợi cho các bước tiếp theo. Duy trì khoảng cách chiếu đèn phù hợp, không chiếu trực tiếp vào mắt hay dùng da vị viêm.

Bước 2: Kỹ thuật xoa bóp – massage cơ mặt

Sau khi tác động các dòng máy phù hợp để kích thích làm giãn cơ, tăng tuần hoàn, tiếp đến bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ thực hiện kỹ thuật xoa bóp, massage cơ mặt người bệnh. Kỹ thuật thực hiện giúp đem lại lợi ích:

• Kích thích dẫn truyền thần kinh ngoại vi.
• Làm mềm mô cơ bị co cứng.
• Giảm cảm giác căng tức và đồng vận bất thường.

Thực hiện xoa bóp, massage mặt bằng thao tác dùng đầu ngón tay xoa nhẹ theo chiều cơ mặt từ trung tâm ra ngoài (trán, má, môi…). Đồng thời kết hợp vỗ nhẹ, day tròn, ấn huyệt nhẹ nhàng theo chỉ định chuyên môn.

Lưu ý kỹ thuật xoa bóp, massage không áp dụng khi da đang viêm, nhiễm trùng hoặc có zona thần kinh.

Bước 3: Các bài tập phục hồi cơ mặt

Các bài tập phục hồi cơ mặt cũng được bác sĩ và kỹ thuật viên hướng dẫn người bệnh tập luyện để khôi phục khả năng điều khiển cơ chủ động, cải thiện biểu cảm và hạn chế méo mặt lâu dài. Một số bài tập cơ bản hướng dẫn người bệnh như tập nhăn trán, cau mày; tập nhắm chặt mắt và mở to mắt; tập cười rộng, chu môi, thổi hơi; tập phồng má, kéo môi sang hai bên.

Bài tập phục hồi cơ mặt cần được thực hiện lặp lại 2 – 3 lần/ngày, mỗi lần 15 – 20 phút và người bệnh có thể tự tập trước gương tại nhà để điều chỉnh động tác cân xứng. Lưu ý bài tập không nên tập quá gắng sức và nếu nhận thấy tình trạng bất thường xuất hiện như co giật cơ thì cần giảm cường độ và nghỉ ngơi.

Kết luận

Điều trị liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên bằng vật lý trị liệu là phương pháp hiệu quả và an toàn, giúp phục hồi vận động cơ mặt, ngăn ngừa teo cơ và cải thiện thẩm mỹ. Điều trị sớm trong 2 tuần đầu khi xuất hiện các biểu hiện méo mặt, liệt cơ mặt sẽ cho kết quả tối ưu. Hơn hết, đối với các phòng khám chuyên khoa nên trang bị máy vật lý trị liệu phù hợp để đáp ứng nhu cầu điều trị của người bệnh.

Với những phòng khám cần tư vấn, hỗ trợ đặt mua trang bị, máy móc phù hợp phục hồi liệt mặt bằng vật lý trị liệu, đừng ngần ngại liên hệ qua hotline 0988 086 003 Hải Minh để được hỗ trợ nhanh chóng, tối ưu!